सुन्दर ताल, असावधानीले काल

पोखरा। धेरैले रम्ने, घुम्ने, माया लाउने, डुंगा शयर गर्दै मन बहलाउने फेवाताल लापरवाही गर्दा केहीका लागि काल सावित भएको छ। मन चोर्ने फेवातालले कतिको ज्यान नै खोस्ने गरेको छ। कतिले आफै ज्यान फाले, कतिकोे असावधानीले ज्यान गयो।

बुधबारमात्रै लेखनाथ-२ का १८ वर्षीय सबल पोखरेल फेवातालमा मृत भेटिए। गण्डकी मेडिकल कलेजमा एमबिबिएस अध्ययनरत पोखरेलले आवेशमा ज्यान फाले। यस्तै, मंगलबार एक महिलाको शव सडेको अवस्थामा फेवातालमै तैरिरहेको अवस्थामा भेटियो। उनको परिचय अझै खुलिसकेको छैन।

यसपालिको साउनको अन्तिम सातादेखि भदौ दोस्रो सातासम्म लगातार चार जनाको ज्यान गयो। प्रायः जसो घटना भने मृतक आफै र सरोकारवालाको असावधानीले भएका छन्। लाइफ ज्याकेट नलगाउनु/व्यवस्था नगर्नु, डुंगामा क्षमताबढी चढ्नु/चढाउनु, प्रतिकूल मौसममा डुंगा चढ्नु/चढाउनु मुख्य कारण हुन्। गत साउन २४ गते काठमाण्डौंबाट घुम्न पोखरा आएका विदेशमा पढिरहेका दुर्इ युवकको ज्यान गयो। काठमाडौं चक्रपथका १९ वर्षीय प्रतिक श्रेष्ठ र वसुन्धराका २३ वर्षीय एलिन केसीको शव चौथो दिनमात्रै भेटियो। अन्य छ जनाको उद्धार गरियो।

सो डुंगा दुर्घटनामा सरोकारवालाकै लापरबाही देखियो। तीन वर्षअघि जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्कीले तालमा शयर गर्दा लाइफ ज्याकेट अनिवार्य लगाउनुपर्ने निर्णय गरेको थियो। यस्तै, ताल घुम्दा एउटा औसत आकारको डुङ्गामा पाँच जनाबढी सयर गर्न नपाइने नियम बनाइएको थियो। तर नियमविपरीत एउटै डुंगामा आठ जना सवार थिए। कसैले लाइफ ज्याकेट पनि लगाएका थिएनन्। हावा चल्दा फेवातालमा छाल उठयो। डुंगामा पानी पस्न थालेर डुंगा अनियन्त्रित भई दुर्घटना भएको डुंगा चालक गंगा बस्नेतले नै बताएकी छन्।

लाइफ ज्याकेट नलगाउने, क्षमताबढी चढ्ने, मापसे गरी डुंगा चलाउनेलाई कडा निगरानीमा राखेको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय प्रहरी प्रमुख डिआइजी कमलसिंह बमले जनाएका छन्। फेवातालमा हप्ताजसो नै ज्यान जाने गरेपछि उनले सार्वजनिक कार्यक्रममै आफूले समेत शनिबारको दिन पारेर फेवाताल शयर गरी अवस्था बुझेको बताएका हुन्।

२०७१ असोज २१ गते तालबाराही मन्दिरबाट एक नेपाली यात्रु र दुर्इ पर्यटकलाई लिएर किनारतर्फ र्फकदैं गर्दा दिउँसो साढे १२ बजे डुंगा चालक २२ वर्षीय निशान मगरको डुंगाबाट खसेर ज्यान गयो। पोष्टमार्टममा मापसे गरेको देखिएको रिपोर्ट आएको स्रोतले बताएको छ। ‘बितिसकेको मान्छेको के कुरा गरिरहनु भनेरमात्रै हो तर मगरको रिपोर्टमा मापसे देखियो’-स्रोतले भन्यो।

डुंगा चालकले पनि सावधानी अपनाउनुपर्ने देखिएको छ। फेवातालमा डुंगा चलाउने चालकहरूले नशालु पदार्थ सेवन गरेको सूचना पाएपछि कडा निगरानीमा राखिएको वडा प्रहरी कार्यालय बैदामका प्रहरी प्रमुख प्रहरी निरीक्षक मोहनमणि अधिकारी बताउँछन्। यही भदौ ११ गतेमात्रै लाइफ ज्याकेट नलगाई यात्रु ओसार्ने तीन डुंगा र मापसे गरी डुंगा चलाउने एक जनालाई नियन्त्रणमा लिइएको थियो।

यस्तै, फेवातालमा पौडी खेल्ने, माछा मार्ने क्रममा पनि धेरैको ज्यान गएको छ। भदौ ९ गतेमात्रै केदारेश्वर मन्दिरनजिकै पौडी खेल्ने क्रममा पानीमा डुबेर स्याङ्जा टुनीबोट-४ का अमृत मगरको ज्यान गयो। दुर्इ वर्षअघि असारमा सोही स्थानमा मकवानपुर, मनहरी-४ घर भई पोखरा बस्दै आएका विनोद मगरको डुबेर मृत्यु भएको ठाउँ थियो त्यो। यही भदौ २ गते खपौदीमा माछा मार्ने क्रममा रुकुम घर भएका ३६ वर्षीय जीतबहादुर शाहीको मृत्यु भएको थियो।

गर्मी छल्न फेवातालमा शनिबार तथा बिदाको दिन बढी मात्रामा बालबालिकादेखि युवायुवती पौडन जाने गर्छन्। बालबालिका फेवाताल वारपार गर्ने गर्छन्। अब भने कडाइ गरिएको वडा प्रहरी प्रमुख इन्स्पेक्टर अधिकारीले जनाए। ‘लाइफ ज्याकेट नलगाउने र क्षमताबढी चढ्नेलाई पहिलो पटक नियन्त्रणमा लिई आइन्दा यस्तो नगर्ने शर्तमा सरोकारवाला पक्षलाई समेत राखी छाड्ने गरेका छौं’-अधिकारीले भने-’मापसे गरी डुंगा चलाउने र चढ्नेलाई सार्वजनिक मुद्दा नै चलाउँछौं।’ उनले सशस्त्र प्रहरी, सामुदायिक प्रहरी, पर्यटक प्रहरीसँगको समन्वयमा निगरानी गर्ने कार्य भएको र संलग्नलाई कारबाहीसमेत भइरहेको जनाए। फेवाताल जति मनमोहक छ, मान्छे आफ्नै असावधानी र लापरबाहीले उतिकै जोखिम पनि छ।